Số loại kiểu gen, số loại kiểu hình và tỉ lệ kiểu hình khi có hoán vị gen

Bài tập về các quy luật di truyền là dạng bài tập tương đối khó nhưng lại có số câu trong đề thi khá nhiều, vì vậy chúng ta cần phải luyện thật nhiều dạng bài tập này để biết cách giải và tìm cho mình cách giải nhanh nhất phù hợp với hình thức thi trắc nghiệm. Ở bài này mình sẽ hướng dẫn các bạn giải một bài tập về cách tính số loại kiểu gen, số loại kiểu hình và tỉ lệ một loại kiểu hình nào đó một cách nhanh chóng trong trường hợp phép lai hai cặp tính trạng có xảy ra hoán vị gen.

Ví dụ: Cho biết mỗi gen quy định một tính trạng và tính trạng trội là trội hoàn toàn. Xét phép lai $\frac{AB}{ab}\times \frac{Ab}{aB}$, biết tần số hoán vị gen giữa hai gen A và B là 40% và diễn biến trong giảm phân tạo giao tử là như nhau ở hai giới. Tính số loại kiểu gen, số loại kiểu hình và tỉ lệ kiểu hình ở đời con?

Hướng dẫn giải:

Số kiểu gen ở đời con

Bài này chúng ta có thể viết sơ đồ lai rồi ngồi điếm số kiểu gen trong trường hợp 2 gen cùng nằm trên một NST và có xảy ra hoán vị gen. Tuy nhiên cách này dài dòng và tốn thời gian, ở đầy mình sẽ hướng dẫn cách giải nhanh hơn như sau:

Cách 1: Tham khảo và làm tương tự bài tính số kiểu gen tối đa trong quần thể trong trường hợp 2 gen cùng nằm trên 1 cặp NST thường.

Cách 2: Số kiểu gen = số kiểu gen trong trường hợp phân li độc lập cộng thêm 1 = 3.3  + 1 = 9 + 1 = 10 kiểu gen (vì kiểu gen AaBb trong phân li độc lập thì trong trường hợp hoán vị có hai trường hợp là: $\frac{AB}{ab}$ và $\frac{Ab}{aB}$).

Số kiểu hình ở đời con

Số loại kiểu hình ở đời con trong trường hợp hoán vị gen tương tự như trong phân li dộc lập: Số kiểu hình = 2.2 = 4 loại kiểu hình.

Tỉ lệ kiểu hình ở đời con

Tần số hoán vị 40% cho nên giao tử hoán vị có tỉ lệ 0,2.

• Cơ thể $\frac{AB}{ab}$ sẽ giảm phân cho giao tử ab = 0,3 (giao tử liên kết)
• Cơ thể $\frac{Ab}{aB}$ sẽ giảm phân cho giao tử ab = 0,2 (giao tử hoán vị)

Tới đây chúng ta cũng có thể tính từng loại giao tử và viết sơ đồ lai, nhưng cách này chỉ thích hợp cho giải bài tập tự luận. Còn trong bài tập trắc nghiệm sinh học thì ta nên sử dụng cách giải nhanh như sau:

• Kiểu hình lặn aabb = tỉ lệ giao tử ab nhân với giao tử ab = 0,2 x 0,3 = 0,06.
• Kiểu hình có 1 tính trạng trội  A-bb = aaB- = 0,25 - aabb = 0,25 - 0,06 = 0,19.
• Kiểu hình có 2 tính trạng trội A-B- = 0,5 + aabb = 0,5 + 0,06 = 0,56.

Để hiểu hơn các bạn có thể xem thêm bài bài tập hoán vị gen. Ngoài ra các bạn cũng có thể tự tìm cách tính trong trường hợp không xảy ra hoán vị gen (liên kết gen hoàn toàn).