Bài tập tính số loại giao tử tối đa - Trích đề thi Olympic 2016

Trong đề thi Olympic lớp 10 năm 2016 có câu bài tập yêu cầu tính số loại giao tử tối đa được tạo ra trong quá trình giảm phân phân I và II có sự phân li không đồng đều (rối loạn trong giảm phân) cụ thể như sau:

Xét một cơ thể có kiểu gen $AaBb\frac{DE}{de}XX$. Nếu trong quá trình tạo giao tử, có một số tế bào có cặp $Aa$ phân li không bình thường trong giảm phân I; một số tế bào khác có cặp $\frac{DE}{de}$ phân li không bình thường trong giảm phân II. Các cặp NST khác phân li bình thường. Số loại giao tử tối đa có thể được tạo ra từ cơ thể trên là bao nhiêu? Biết rằng trong suốt quá trình tạo giao tử không phát sinh đột biến gen.

(Trích bài 2, câu 5, trang 7 sách tuyển tập đề thi Olympic 2016)

Hướng dẫn giải:

Để giải bài tập sinh học liên quan đến rối loạn trong quá trình giảm phân I và giảm phân II, ta lần lượt xét các cặp gen (tương ứng trên các cặp NST) như sau:
- Xét cặp Aa:
+ Phân li không bình thường ở giảm phân I tạo ra 2 loại giao tử.
+ Phân li bình thường tạo ra 2 loại giao tử (A và a).
- Xét cặp Bb, phân li bình thường tạo ra 2 loại giao tử (B và b).
- Xét cặp NST giới tính XX, phân li bình thường tạo ra 1 loại giao tử.
- Xét cặp $\frac{DE}{de}$:
+ Không trao đổi chéo:

• Phân li bình thường, tạo ra tối đa 2 loại giao tử.
• Phân li không bình thường trong giảm phân II tạo ra tối đa 3 loại giao tử.

+ Có trao đổi chéo:

• Phân li bình thường, tạo ra thêm tối đa 2 loại giao tử.
• Phân li không bình thường trong giảm phân II,  tạo ra thêm tối đa 2 loại giao tử.

⇒ Số loại giao tử tối đa có thể được tạo ra từ cơ thể trên là: (2+2)ｘ2ｘ1ｘ(2+2+3+2) = 72 loại.

Các em tự viết ký hiệu giao tử trong từng trường hợp để hiểu bản chất. Nếu chưa vững thì hãy xem lại một số bài tập cách viết giao tử trong trường hợp có xảy ra trao đổi chéo cũng như rối loạn trong quá trình giảm phân.