Chuyển đến nội dung chính

Tại sao tuyến tụy không tiết insulin lại gây ra bệnh đái tháo đường (tiểu đường)?

a. Tại sao tuyến tụy không tiết insulin lại gây ra bệnh đái tháo đường (tiểu đường)? b. Những người bị bệnh đái tháo đường có pH máu thấp hơn hay cao hơn người bình thường? Giải thích. a. Thiếu insulin, glucose không vào được tế bào, glucose không được chuyền hóa thành glicogen dư trữ ở gan, dẫn đến nồng độ glucose trong máu cao thường xuyên và các tế bào thiếu glucose dẫn đến bệnh đái tháo đường. b. Khi bị bệnh đái tháo đường glucose vào tế bào ít. Do nguồn cơ chất cung cấp năng lượng chủ yếu là glucose không đáp ứng đủ, nên các tế bào cơ thể sử dụng nguồn cơ chất là lipid. Tăng phân giải lipid tạo ra nhiều axit hữu cơ dẫn đến pH máu giảm.

Đột biến số lượng NST

Đột biến số lượng nhiếm sắc thể (NST) là những biến đổi về số lượng của NST xảy ra ở 1, một số cặp NST hoặc ở tất cả các cặp NST.
Đột biến cấu trúc NST

1. Đột biến lệch bội

a. Khái niệm và các dạng đột biến lệch bội

- Đột biến lệch bội là dạng đột biến làm thay đổi số lượng NST ở một hay một số cặp NST (hay nói cách khác một hay một số cặp NST bị thừa hay thiếu 1 hay một vài chiếc).
- Bình thường trong tế bào NST tồn tại thành từng cặp nhưng nếu một cặp nào bị mất một chiếc còn lại một chiếc còn gọi là thể một nhiễm; một cặp nào đó có thêm một chiếc gọi là thể ba nhiễm.

b. Cơ chế phát sinh đột biến lệch bội

Do sự rối loạn phân bào làm cho một hoặc một số cặp NST không phân ly.
* Sự không phân ly của một hoặc một số cặp NST trong giảm phân
- Tạo ra giao tử thừa hay thiếu một vài NST, giao tử này kết hợp với giao tử bình thường (n) sẽ tạo ra các thể lệch bội.
Ví dụ: Một cặp NST không phân ly trong giảm phân sẽ tạo ra 2 loại giao tử gồm: 1 giao tử thừa 1 NST (n+1) và 1 giao tử thiếu 1 NST (n-1). Sự kết hợp của giao tử này với giao tử bình thường (n), tạo hợp tử (2n+1) hoặc (2n-1).
- Sự không phân ly có thể xảy ra ở cặp NST thường hoặc cặp NST giới tính.
* Đột biến lệch bội xảy ra trong nguyên phân ở các tế bào sinh dưỡng (2n) ở giai đoạn sớm của phôi làm cho một phần cơ thể mang đột biến lệch bội và hình thành thể khảm.

c. Hậu quả

Sự tăng hay giảm số lượng của một hay vài cặp NST làm mất cân bằng của toàn hệ gen nên các thể lệch bội thường không sống được hoặc làm giảm sức sống, giảm khả năng sinh sản tùy loài.
- Ở người, đột biến lệch bội có thể xảy ra trên NST thường hay NST giới tính.
  • Xảy ra ở các cặp NST thường gây nên một số hội chứng như: hội chứng Patau (có 3 NST số 13), hội chứng Edward (có 3 NST số 18), hội chứng Đao (3 NST số 21).

  • Xảy ra ở cặp NST giới tính: hội chứng 3X (XXX), hội chứng Klinefelter (XXY), hội chứng Turner (XO), hội chứng Jacop XYY).
- Ở thực vật cũng thường gặp thể lệch bội, đặc biệt ở chi lúa, chi cà (cà độc dược có 12 thể ba ở 12 cặp NST tương đồng tạo nên 12 dạng quả khác nhau).

d. Ý nghĩa


  • Đột biến lệch bội cung cấp cho quá trình tiến hóa và chọn giống.
  • Có thể sử dụng thể lệch bội để xác định vị trí của gen trên NST.

2. Đột biến đa bội


Dựa vào nguồn gốc trong tế bào và cơ chế hình thành đa bội người ta chia thành 2 dạng:  tự đa bội và dị đa bội.

a. Tự đa bội (đa bội cùng nguồn)

* Khái niệm
- Đột biến tự đa bội là dạng đột biến làm tăng số nguyên lần bộ NST đơn bội của loài (lớn hơn 2n); Có 2 dạng đột biến tự đa bội là đa bội ẻ 3n, 5n,...và đa bội chẵn 4n, 6n,...
- Các NST trong tế bào của thể tự đa bội thuộc cùng một loài nên các NST sắp xếp thành n nhóm, mỗi nhóm có thể 3, 4, 5...NST tương đồng.
* Cơ chế phát sinh đột biến tự đa bội
Do trong quá trình phân bào, các NST đã tự nhân đôi nhưng không phân ly vì thoi phân bào không hình thành làm cho tế bào có bộ NST tăng lên gấp đôi:

  • Sự không phân ly xảy ra trong nguyên phân: 1 tế bào 2b tạo ra 1 tế bào 4n. Nếu xảy ra ở lần nguyên phân đầu tiên của hợp tử sẽ tạo ra thể tứ bội (4n); Nếu xảy ra trên đỉnh sinh trưởng của 1 cành sẽ tạo cành tứ bội trên cây lưỡng bội.
  • Sự không phân ly NST xảy ra trong giảm phân sẽ tạo ra giao tử 2n. Sự kết hợp của giao tử lưỡng bội (2n) với giao tử bình thường (n) sẽ tạo thành hợp tử 3n, phát triển thành thể tam bội; Sự kết hợp của các giao tử lưỡng bội (2n) với nhau sẽ tạo thành hợp tử 4n, phát triển thành thể tứ bộ (4n).

b. Dị đa bội (đa bội khác nguồn)

* Khái niệm
- Đột biến dị đa bội là dạng đột biến làm tăng số bộ NST đơn bội của hai loài khác nhau trong một tế bào.
- Các NST trong tế bào thuộc hai loài khác nhau, chúng sắp xếp thành các cặp NST tương đồng khác nhau của hai loài.
* Cơ chế phát sinh đột biến dị đa bội
Do lai xa kết hợp với đa bội hóa, có vai trò rất quan trọng trong quá trình tiến hóa hình thành loài mới ở nhiều loài thực vật có hoa.
Ví dụ: 

  • Cây cải Raphano-Bassica (thể sông nhị bội có bộ NST 18R + 18B) là kết quả của sự lai xa và đa bội hóa giữa loài cải củ (Raphanus, 2n=18R) và loài cải bắp (Brassica, 2n=18B).
  • Lúa mì trồng lục bội (Triticum aestivum, 6n=42, ký hiệu AABBDD) là kết quả của sự lai xa và đa bội hóa của 3 loài lúa mì lưỡng bội hoang dại (Tricium monococcum, 2n=14, ký hiệu AA; Aegilops speltoides, 2n=14, ký hiệu BB và Aegilops squarrosa, 2n=14, ký hiệu DD).

3. Đa bội thể trong tự nhiên (Tích hợp hậu quả và ý nghĩa của đột biến đa bội)


- Ở thực vật: đa bội thể là hiện tượng khá phổ biến, thường gặp ở hầu hết các nhóm cây.
  • Tế bào của thể đa bội to, hàm lượng ADN tăng lên gấp bội.
  • Có quan sinh dưỡng to, phát triển tốt, chống chịu tốt.
  • Thể đa bội lẻ thường không có khả năng sinh giao tử bình thường; các giống cây ăn quả không hạt như  dưa hấu, nho thường là thể tự đa bội lẻ.
  • Các thể tự đa bội chẵn hoặc di đa bội có thể tạo thành giống mới, rất có ý nghĩa trong tiến hóa và chọn giống.
- Ở động vật: hiện tượng đa bội thể rất hiếm xảy ra ở các động vật giao phối vì cơ chế xác định giới tính bị rối loạn, ảnh hưởng tới quá trình sinh sản; có thể gặp ở các loài lưỡng tính như giun đất hay các loài trinh sản như bọ cánh cứng...; Ngày nay người ta có thể tạo được thể đa bội (4n) ở dâu tằm.


Nhận xét

  1. thầy cho em hỏi phép lai nào sau đây có thể thu được 4 dòng thuần chủng
    Aaa *aaa AAaa *Aa AAaa * AAaa Aaa *Aaa
    nhờ thầy nói rõ giùm em

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Em viết kết quả kiểu gen của từng phép lai. Xem phép lai nào cho đời con có đủ 4 loại kiểu hình thuần chủng (Kiểu gen mang các alen giống nhau). Thuần chủng có thể là: AA, aa, AAA, aaa, AAAA, aaaa,...

      Xóa
    2. em không hiểu đề của bạn cho lắm! có nghĩa là trong 4 phép lai trên, phép lai nào sẽ xuất hiện 4 dòng thuần khác nhau hở thầy? chứ không nhất thiết phải toàn là dòng thuần không có dị hợp?

      Xóa
    3. ý em là miễn sao có 4 dòng thuần là được phải ko thầy?

      Xóa
  2. Xin thầy cho e 1 vd về đột biến nst ở thực vật được ko ah ( nguyên nhân và hậu quả của nó) e cảm ơn thầy

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Trong bài đột biến cấu trúc và đột biến số lượng NST có chi tiết rồi mà em.

      Xóa
  3. Thầy ơi sao em không tham gia được edmodo của thầy ạ ?

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Hiện tại hệ thống đã tự động khóa, vài hôm nữa thầy sẽ mở lại, em theo dõi đăng ký nha.

      Xóa
  4. Thầy ơi nếu đb lệch bội ko xảy ra ở giai đoạn sớm của hợp tử, nhưng xảy ra trog nguyên phân của tb sinh dưỡng cũng hình thành thể khảm đúng ko ạ?

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Khi đột biến xảy ra ở tế bào sinh dưỡng ở một cơ quan hay bộ phận nào đó và biểu hiện thành kiểu hình thì gọi là thể khảm

      Xóa
  5. Thầy ơi bệnh đao ỏ người có được coi là một thể đột biến hay k. Thầy ns rõ giúp em

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Thể đột biến là cơ thể mang đột biến và đã biểu hiện ra kiểu hình. Vậy bệnh ĐAO là thể đột biến.

      Xóa
  6. thầy cho em hỏi thế nào thể song nhị bội? thể song nhị bội phát sinh như thế nào

    Trả lờiXóa
  7. Thầy ơi.phương pháp nào để phát hiện cá thể mang đột biến số lượng NST Ạ

    Trả lờiXóa
  8. Thầy ơi.phương pháp nào để phát hiện cá thể mang đột biến số lượng NST Ạ

    Trả lờiXóa
  9. Thầy ơi, cho em hỏi đột biết thể dị bội có di truyền được không?tại sao? Em cám ơn thầy ạ.

    Trả lờiXóa
  10. thầy cho em hỏi nếu đột biến xảy ra thì có bn NST ở thể 1 nhiễm và thể 3 nhiễm ạ
    Em cảm ơn thầy ạ

    Trả lờiXóa
  11. cơ chế xác định giới tính ở người được thể hiện như thế nào?
    giải thích tại sao tỉ lệ sinh giứa con trai và con gái là 1:1?

    Trả lờiXóa
  12. em chào thầy ạ ,thầy cho em hỏi 'làm thế nào để xác định một tính trạng do gen nằm trên nst thường,nst giới tính hay gen trong tb chất quy định

    Trả lờiXóa
  13. em chào thầy ạ ,thầy cho em hỏi 'làm thế nào để xác định một tính trạng do gen nằm trên nst thường,nst giới tính hay gen trong tb chất quy định

    Trả lờiXóa
  14. cho em hỏi cây tam nhiễm (2n+1) sẽ cho ra giao tử gì vậy thầy? em seach google vẫn không có ai đề cập đến!

    Trả lờiXóa
  15. Thầy cho em hỏi trong lệch bội ở nguyên phân có trường hợp nào mà tạo ra thể 2n+2 ko thầy

    Trả lờiXóa
  16. Thầy ơi, thầy có thể trả lời giúp em câu hỏi này được không ạ? Nếu ở kì sau của giảm phân I, cặp NST Bb không phân li, giảm phân II bình thường, khi kết thúc quá trình sẽ tạo ra mấy loại giao tử, kể tên, biết rằng tế bào có 3 cặp NST tương đồng kí hiệu Aa, Bb, Dd và Aa, Dd giảm phân bình thường?
    Con cảm ơn thầy nhiều ạ

    Trả lờiXóa
  17. thầy cho em hỏi là e muốn gây đột biến đa bội trên 1 mô cơ quan của cơ thể động vật đã trưởng thnahf được k ạ? và nếu được thì cơ thể sẽ phản ứng như thế nào với nó? và k được thì sẽ như thế nào khi ta tiến hành gây đa bội ạ? e cảm ơn và mong thầy sớm trả lời giúp e

    Trả lờiXóa
  18. Thầy cho em hỏi : vì sao đôt biến đa bội có cơ quan sinh dưỡng to hơn tb lưỡng bội ?

    Trả lờiXóa
  19. Thầy ơi. Thế độtt biến lập đoạn chuyển đoạn xảy ra ở quá trình nào ạ

    Trả lờiXóa
  20. Thầy ơi xho em hỏi :ở trường hợp đột biến (2n-1) có mấy trường hợp và trường hợp nào nguy hiểm hơn ?

    Trả lờiXóa
  21. thầy ơi cho em hỏi giao tử có bộ NST là 2n hay n

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Nếu cơ thể lưỡng bồi (2n) giảm phân bình thường thì sẽ cho giao tử đơn bội (n). Còn giảm phân không bình thường thì có thể có bộ NST khác. Hoặc cây tứ bội (4n) giảm phân bình thường sẽ tạo giao tử lưỡng bội (2n). Câu hỏi của em không cụ thể nên không có câu trả lời thỏa đáng được. Những ý trên chỉ giúp rm thảm khảo!

      Xóa
  22. thể khảm là gì vậy thầy?

    Trả lờiXóa
  23. cho hình hay nói rõ hơn về thể khảm đi thầy

    Trả lờiXóa
  24. thầy ơi cho em hỏi tác hại của đột biến số lượng NST là gì ? nêu ví dụ cụ thể ạ

    Trả lờiXóa

Đăng nhận xét

Cảm ơn bạn đã phản hồi, chúc quý độc giả sức khỏe và thành đạt!

ĐỀ XUẤT RIÊNG CHO BẠN

Tính số nhiễm sắc thể, số crômatit và số tâm động qua các kì của nguyên phân và giảm phân

Loài ong mật có bộ NST lưỡng bội 2n=32. Hợp tử của loài trải qua nguyên phân. Hãy cho biết có bao nhiêu NST, crômatit, tâm động có trong một tế bào qua mỗi kì của quá trình nguyên phân? Để giải bài tập sinh học trên trước hết các bạn cần nhớ một số vấn đề sau: NST nhân đôi ở kì trung gian (pha S) trở thành NST kép, tồn tài trong tế bào đến cuối kì giữa. Vào kì sau, NST kép bị chẻ dọc tại tâm động, tách thành 2 NST đơn, phân li đồng đều về 2 cực tế bào. Crômatit chi tồn tại ở NST kép, mỗi NST kép có 2 crômatit. Mỗi NST dù ở thể đơn hay kép đều mang một tâm động. Vậy có bao nhiêu NST trong tế bào thì sẽ có bấy nhiêu tâm động. Do vậy, gọi 2n là bộ NST lưỡng bội của loài, số NST, số crômatit, số tâm động có trong một tế bào qua mỗi kì quá trình nguyên phân như bảng sau: Kì trung gian Kì đầu Kì giữa Kì sau Kì cuối Số NST đơn 0 0 0 4n 2n Sô NST kép 2n 2n 2n 0 0 Số crômatit 4n 4n 4n 0 0 Số tâm động 2n 2n 2n 4n 2n T

Chu kỳ tế bào, quá trình nguyên phân và giảm phân

Trong chương trình sinh học lớp 10 thì nội dung về chu kỳ tế bào, nguyên phân và giảm phân các em cần học kỹ và làm bài tập liên quan. Đây là kiến thức hết sức quan trọng để có thể học tiếp những kiến thức liên quan ở lớp tiếp tiếp theo. Cơ chế nguyên phân Cơ chế giảm phân Kiến thức các em đọc ở sách giáo khoa sinh học lớp 10, ở phần này tác giả chỉ trích một số câu hỏi thường gặp trong nội dung chuyên đề chu kỳ tế bào, quá trình nguyên phân và giảm phân. Câu 1. Trình bày khái niệm và nêu những giai đoạn của chu kì tế bào? – Chu kì tế bào là khoảng thời gian giữa 2 lần phân bào liên tiếp. Một chu kì tế bào bao gồm kì trung gian và quá trình nguyên phân. Kì trung gian gồm ba pha theo thứ tự là G1 , S, G2, trong đó pha G1 là thời kì sinh trưởng chủ yếu của tế bào; pha S diễn ra sự nhân đôi của ADN và nhiễm sắc thể. Kết thúc pha S, tế bào sẽ chuyển sang pha G2, lúc này tế bào sẽ tổng hợp tất cả những gì còn lại cần cho quá trình phân bào. Nguyên phân diễn ra ngay sau pha G2

Tính số loại và tỉ lệ kiểu gen, kiểu hình ở đời con

Vận dụng toán xác suất để giải nhanh các bài tập sinh học phần quy luật phân li độc lập như: xác định số loại kiểu gen, kiểu hình ở đời con hay tỉ lệ kiểu gen, kiểu hình ở đời con trong các phép lai khi biết kiểu gen của bố mẹ mà không cần viết sơ đồ lai. Theo quy luật phân li độc lập ta hiểu rằng: một phép lai có n cặp tính trạng, thực chất là n phép lai một cặp tính trạng. Như vậy khi đề bài cho biết kiểu gen có bố mẹ và tuân theo quy luật phân li độc lập thì ta chỉ cần dung toán xác suất để xác định nhanh số loại cũng như tỉ lệ kiểu gen, kiểu hình ở đời con theo quy tắc sau: Tỉ lệ KG khi xét chung nhiều cặp gen bằng các tỉ lệ KG riêng rẽ của mỗi cặp tính trạng nhân với nhau. Số KH khi xét chung nhiều cặp tính trạng bằng số KH riêng của mỗi cặp tính trạng nhân với nhau. Ví dụ:  Cho biết A - hạt vàng : a- hạt xanh; B- hạt trơn : b - hạt nhăn; D - thân cao : d- thân thấp. Tính trạng trội là trội hoàn toàn. Phép lai P: AabbDd x AaBbdd  sẽ cho số loại và tỉ lệ kiểu g