Bài 3: Giới thiệu chung về các cấp tổ chức của thế giới sống

Yêu cầu cần đạt:

1. Phát biểu được khái niệm cấp độ tổ chức sống.
2. Trình bày được đặc điểm chung của các cấp độ tổ chức sống.
3. Dựa vào sơ đồ phân biệt được các cấp độ tổ chức sống.
4. Giải thích được mối quan hệ giữa các cấp độ tổ chức sống.

TÓM TẮT LÝ THUYẾT

1. Các cấp độ tổ chức sống

Cấp độ tổ chức của thế giới sống là tập hợp tất cả các tổ chức từ nhỏ nhất đến lớn nhất trong thế giới sống (Hình 3.1). Trong đó: tế bào, cơ thể, quần thể và quần xã - hệ sinh thái được xem là các cấp độ tổ chức sống cơ bản vì thực hiện đầy đủ các chức năng:

• Trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng.
• Sinh trưởng và phát triển
• Sinh sản.
• Cảm ứng, tự điều chỉnh và thích nghi với môi trường sống.

Các cấp độ tổ chức sống có mối quan hệ chặt chẽ, thống nhất với nhau về cấu trúc và chức năng để duy trì hoạt động sống.

2. Đặc điểm chung của cấp độ tổ chức sống

2.1. Tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc

Các tổ chức sống cấp dưới làm

Hình 3.1: Các cấp độ tổ chức của thế giới sống nền tảng cấu tạo nên tổ chức cấp trên. Tổ chức sống cấp trên không chỉ mang đặc điểm của tổ chức cấp dưới mà còn có những đặc điểm nổi trội mà tổ chức cấp dưới không có. Ví dụ: Trong quần thể sinh vật có tồn tại mối quan hệ cùng loài nhưng ở từng cá thể thì không có.

2.2. Hệ thống mở và tự điều chỉnh

Các cấp độ tổ chức sống là hệ thống mở do không ngừng trao đổi vật chất và năng lượng với môi trường ngoài. Sinh vật không chỉ chịu tác động của môi trường mà còn góp phần làm thay đổi môi trường. Ví dụ: quá trình thoát hơi nước và quang hợp ở thực vật làm cho môi trường sống trở nên tốt hơn.

Các cấp độ tổ chức sống luôn có cơ chế tự điều chỉnh để duy trì sự ổn định, giúp cho tổ chức sống có thể tồn tại và phát triển bình thường. Ví dụ: cơ thể người luôn có các cơ chế duy trì sự ổn định của thân nhiệt, đường huyết, huyết áp...

2.3. Thế giới liên tục tiến hóa

Sự sống tiếp diễn liên tục từ thế hệ này sang thế hệ khác nhờ vào quá trình sinh sản. Thông qua sinh sản:

• Thông tin di truyền trên DNA của bố mẹ được truyền lại cho thế hệ sau $\rightarrow$ các loài sinh vật ngày nay có đặc điểm chung nhất định.
• Phát-sinh những biến dị $\rightarrow$ dẫn đến sự phong phú và đa dạng trong sinh giới.

Môi trường sống luôn biến đổi nên chỉ có sinh vật mang các đặc điểm thích nghi mới được chọn lọc tự nhiên giữ lại để có thể tồn tại và phát triển.

HỆ THỐNG KIẾN THỨC

Câu 1: Dựa vào mô tả ở bảng bên dưới, hãy xác định tên các cấp độ tổ chức của thế giới sống tương ứng:

STT	Tên tổ chức	Mô tả
1.	...................	là hệ sinh thái lớn nhất bao gồm toàn bộ sinh vật và môi trường sống trên trái đất.
2.	...................	được cấu tạo từ các phân tử sinh học và là thành phần cấu trúc hợp thành tế bào.
3.	...................	vừa là đơn vị cấu trúc và vừa là đơn vị chức năng của mọi cơ thể sống.
4.	...................	là đơn vị cơ bản của vật chất, gồm hạt nhân và các electron.
5.	...................	được cấu tạo từ 2 hay nhiều nguyên tử, chia thành 2 nhóm là vô cơ và hữu cơ.
6.	...................	gồm nhiều quần thể khác loài sống trong cùng một khu vực xác định, có mối quan hệ qua lại với nhau và với môi trường để tồn tại ổn định theo thời gian.
7.	...................	là tập hợp các tế bào chuyên hóa, có cấu tạo giống nhau, cùng nhau thực hiện một chức năng nào đó trong cơ thể.
8.	...................	gồm quần xã sinh vật và môi trường sống, trong đó các sinh vật tương tác với nhau và với môi trường thông qua chu trình vật chất và động năng lượng.
9.	...................	là tập hợp các mô cùng thực hiện một chức năng chung.
10.	...................	là tập hợp các cá thể cùng loài, cùng sống trong một khu vực xác định, có khả năng sinh sản tạo ra thế hệ mới.
11.	...................	là tập hợp nhiều cơ quan khác nhau cùng thực hiện một chức năng nhất định.