Chuyển đến nội dung chính

Tại sao tuyến tụy không tiết insulin lại gây ra bệnh đái tháo đường (tiểu đường)?

a. Tại sao tuyến tụy không tiết insulin lại gây ra bệnh đái tháo đường (tiểu đường)? b. Những người bị bệnh đái tháo đường có pH máu thấp hơn hay cao hơn người bình thường? Giải thích. a. Thiếu insulin, glucose không vào được tế bào, glucose không được chuyền hóa thành glicogen dư trữ ở gan, dẫn đến nồng độ glucose trong máu cao thường xuyên và các tế bào thiếu glucose dẫn đến bệnh đái tháo đường. b. Khi bị bệnh đái tháo đường glucose vào tế bào ít. Do nguồn cơ chất cung cấp năng lượng chủ yếu là glucose không đáp ứng đủ, nên các tế bào cơ thể sử dụng nguồn cơ chất là lipid. Tăng phân giải lipid tạo ra nhiều axit hữu cơ dẫn đến pH máu giảm.

Cấu trúc và chức năng nhiễm sắc thể

Nếu như ADN là vật chất di truyền ở cấp độ phân tử thì nhiếm sắc thể (NST) được xem là vật chất di truyền ở cấp độ tế bào. Vì ADN và NST đều có đủ tiêu chuẩn của vật chất di truyền. Để hiểu rõ hơn các bạn hãy tiếp tục xem phần trình bày của Hải về cấu trúc và chức năng của NST ngay sau đây.

Đối với sinh vật nhân sơ nhiễm sắc thể (NST) chỉ là một phân tử ADN dạng vòng trần (chưa có cấu trúc NST). Cấu trúc NST ở sinh vật nhân thực thì tương đối phức tạp và trong nội dụng của bài viết này chỉ đề cập chi tiết đến cấu trúc và chức năng của NST ở sinh vật nhân chuẩn (nhân thực). Đầu tiên tôi trình bày khái quát về nhiễm sắc thể như sau:
  • NST được cấu tạo tử chất nhiễm sắc, gồm ADN và prôtêin histôn.
  • NST nằm trong dịch nhân của nhân tế bào.
  • Mỗi loài có bộ NST đặc trưng bởi: hình thái, số lượng và đặc biệt là cấu trúc (trình tự sắp xếp các gen trên NST).
  • Trong tế bào xôma lưỡng bội, NST tồn tại thành từng cặp tương đồng. Tập hợp các cặp NST tương đồng (trừ NST giới tính) tạo thành bộ NST lưỡng bội 2n. Giao tử mang bộ NST đơn bội n (mỗi cặp NST chỉ mang một 1 chiếc).
Các nhà khoa học đã nhận thấy trong tế bào nhân thực có hai loại NST là nhiễm sắc thể thường và NST giới tính. Nhiễm sắc thể giới tính là nhiễm sắc thể mang các gen mang thông tin di truyền quy định các tính trạng về giới tính hoặc quy định các tính trạng liên kết với giới tính.

1. Cấu trúc nhiễm sắc thể:

Hình dạng, kích thước và cấu trúc NST quan sát rõ nhất vào kì giữa của nguyên phân khi đó NST co xoắn cực đại. Nên hình dạng, kích thướt NST ở kì giữa được xem là đặc trưng. Hình thái nhiễm sắc thể biến đổi có tính chu kì trong tế bào, cụ thể là nó biến đổi theo các kì của phân bào của tế bào.

Cấu trúc siêu hiển vi của nhiễm sắc thể:

  • Một đoạn ADN gồm 146 cặp nuclêôtit quấn quanh khối cầu prôtêin gồm 8 phân tử prôtêin loại histôn tạo nên nuclêôxôm.
  • Giữa các nuclêôxôm kế tiếp được nối với nhau bằng đoạn ADN và một phân tử prôtêin histôn tạo nên chuỗi pôlinuclêôxôm gọi là sợi cơ bản có đường kính 11nm.
  • Sợi cơ bản xoắn lần thứ nhất thành sợi nhiễm sắc có đường kính 30 nm, tiếp tục xoắn lần thứ hai tạo thành sợi siêu xoắn có đường kính 300 nm, tiếp tục xoắn lần thứ ba tạo thành sợi crômatit có đường kính 700 nm.
  • Tại kì giữa của quá trình phân bào, NST tồn tại ở trạng thái kép gồm 2 crômatit giống nhau và dính với nhau ở tâm động (eo sơ cấp). Tâm động chia crômatit thành hai cánh cân hoặc không cân. NST còn có thêm eo thứ cấp.

2. Chức năng nhiếm sắc thể.

  • Lưu trữ thông tin di truyền: NST mang gen chứa thông tin di truyền, mỗi gen chiếm một vị trí xác định trên NST. Các gen trên cùng một NST được di truyền cùng nhau (đây là cơ sở của hiện tượng liên kết gen).
  • Bảo quản thông tin di truyền: thông tin trên NST được bảo quản nhờ cấu trúc đặc biệt của NST (ADN kết hợp với prôtêin loại histôn sau đó bện xoắn nhiều lần; đầu mút NST có trình tự nuclêôtit đặc biệt có tác dụng bảo vệ NST).
  • Truyền đạt thông tin di truyền: thông tin di truyền trên NST được truyền đạt từ thế hệ này sang thế hệ khác nhờ cơ chế nhân đôi, phân li và tổ hợp NST thông qua quá trình nguyên phân, giảm phân và thụ tinh.
  • Điều hòa hoạt động của gen thông qua hoạt động cuộn xắn và tháo xoắn NST (thông tin di truyền từ gen trên NST chỉ được truyền cho ARN để tổng hợp pôlipeptit (thông qua phiên mãdịch mã) chỉ thực hiện được khi NST tháo xoắn trở thành ADN dạng mạch thẳng).
  • Giúp phân chia đồng đều vật chất di truyền cho các tế bào con trong quá trình phân bào (nhờ cấu trúc tâm động).
Bài tiếp theo: Đột biến cấu trúc NST

Nhận xét

  1. thầy cho em hỏi: vì sao nói nst ở sinh vật nhân thực có khả năng điều hòa hoạt động thông qua các mức độ cuộn xoắn vậy thầy?

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Quá trình nhân đôi ADN hay phiên mã (tổng hợp ARN) khi NST ở dạng tháo xoắn. Như vậy khi nó đóng xoắn thì không thực hiện được quá trình nhân đôi ADN cũng như phiên mã.

      Xóa
    2. em cảm ơn thầy
      Thầy cho em hỏi thêm nếu mà nst nhân tạo dạng thẳng thì cần có cấu trúc điển hình như thế nào để có thể hoạt động như nst bình thường trong tb nhân thực vậy thầy?

      Xóa
  2. Thầy ơi cho em hỏi làm thế nào để sợi cơ bản nhận biết được khi nào đến kỳ giữa của quá trình nguyên phân mà đóng xoắn, và tác nhân làm quá trình đóng xoắn là gì ạ? Em cảm ơn thầy.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Quá trình đóng và tháo xoắn diễn ra theo các pha trong chu kỳ tế bào. Ở các giai đoạn khác nhau NST phải thay đổi hình thái đề phù hợp với chức trách. Ví dụ như kỳ giữa nó đóng xoắn cực đại để vừa bảo vệ ADN giảm tối đa sự tác động môi trường bền ngoài ảnh hưởng đến cấu trúc của ADN (gen) và thuận lợi cho sư di truyền NST về 2 cực của tế bào ở kỳ sau.

      Xóa
  3. thầy ơi cho em hỏi cấu trúc nhiễm sắc thể gồm phân tử ADN liên kết với phân tử protein có ý nghiã sinh học như thế nào ạ ?

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. nó giống như quấn 1 cuộn len vào 1 cái lõi. khi quấn như vậy nó sẽ dễ dàng di chuyển, phân chia trong quá trình phân bào và giảm sự tác động ảnh hưởng đến cấu trúc ADN.theo mình là vậy.

      Xóa
  4. Thầy ơi cho em hỏi tại sao sự khác nhau về cấu trúc và số lượng nst lại tạo ra rất nhiều loài khác nhau ạ ?

    Trả lờiXóa
  5. thầy cho e hỏi nếu mô tả cấu trúc hiển vi của nst khi được quan sát rõ nhất thì phải trả lời như thế nào ạ?

    Trả lờiXóa
  6. thầy cho e hỏi nếu mô tả cấu trúc hiển vi của nst khi được quan sát rõ nhất thì phải trả lời như thế nào ạ?

    Trả lờiXóa
  7. thầy ơi, cho em hỏi tại sao bộ nst của sinh vật nhân thực thường nhiều nst nhỏ hoặc vừa mà không phải vài nst có kích thước lớn
    Kết thúc cuộc trò chuyện
    Đã xem lúc 20:53

    Trả lờiXóa
  8. Thầy cho em hỏi trong tế bào có nhân nhiễm sắc thể được phân bố ở đâu

    Trả lờiXóa
  9. thầy ơi cho e hỏi: cấu trúc xoắn có ý nghĩa gì đối với phân tử AND ?

    Trả lờiXóa
  10. thầy ơi cho em hỏi "cặp nhiễm sắc thể tương đồng có phải là 2 nhiểm sắc thể giống nhau về hình dáng,kích thước,cấu trúc, một NST có nguồn gốc từ giao tử của bố, một NST có nguồn gốc từ giao tử của mẹ" không ạ?

    Trả lờiXóa
  11. thầy ơi thầy giải thích cấu tạo và chức năng nst với ạ

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Phần này em xem SGK nhé. Trong sách đã trình bày rõ rồi em nhé!

      Xóa
  12. Thầy ơi vậy chức năng của protein histon trong cấu trúc NST là j vậy thầy

    Trả lờiXóa
  13. thầy cho e hỏi chức năng của nhiễm sắc thể hiểu đơn giản là 1 người có số lượng nhiễm sắc thể càng nhiều trong từng tế bào thì ng đó sẽ càng khỏe mạnh hơn, sức đề kháng và ít bệnh tật hơn ng có số lượng nhiễm sắc thể ở mức bình thường đúng ko thầy.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Ở người bình thường thì đều có bộ NSG 2n=46 em. Có lẽ em nhầm lẫn về câu hỏi.

      Xóa
  14. Thầy ơi cho em hỏi: Cấu trúc xoắn của NST do sự liên kết giữa ADN và protein histon có vai trò gì đối với tế bào?
    THẦY GIÚP EM VỚI Ạ

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. ADN giống như sợi chỉ rất dài, nếu không được cuộn vào thì sẽ như thế nào? và kích thước của ADN còn dài hơn kích thước của tế bào như vậy nó làm sao năm gọn trong nhân. Với lại việc cuộn xoắn này cũng dễ dàng được tháo khi cần thực hiện chức năng (tái bản, phiên mã). Bạn đọc kỹ rồi tự rút ra ý nghĩa từ các gợi ý trên nhé!

      Xóa
  15. Phần cấu tạo là phần chức năng phải ko thầy

    Trả lờiXóa
  16. thầy ơi , tại sao ADN phù hợp để thực hiện chức năng là vật chất di truyền ở sinh vật ?

    Trả lờiXóa
  17. thầy ơi cho em hỏi 146 cap nucleotit tuong duong vs bao nhieu chu ky

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Nếu em đang hỏi cấu trúc ADN dạng B ở tế bào nhân thực thì một chu kỳ xoắn có 10 cặp nuclêôtit. Như vậy 146 cặp nuclêôtit tương ứng với 14,6 vòng xoắn.

      Xóa
  18. thưa thầy cho em hỏi là
    giải thích cơ chế nst xát định giới tính ở người?

    Trả lờiXóa

Đăng nhận xét

Cảm ơn bạn đã phản hồi, chúc quý độc giả sức khỏe và thành đạt!

ĐỀ XUẤT RIÊNG CHO BẠN

Tính số nhiễm sắc thể, số crômatit và số tâm động qua các kì của nguyên phân và giảm phân

Loài ong mật có bộ NST lưỡng bội 2n=32. Hợp tử của loài trải qua nguyên phân. Hãy cho biết có bao nhiêu NST, crômatit, tâm động có trong một tế bào qua mỗi kì của quá trình nguyên phân? Để giải bài tập sinh học trên trước hết các bạn cần nhớ một số vấn đề sau: NST nhân đôi ở kì trung gian (pha S) trở thành NST kép, tồn tài trong tế bào đến cuối kì giữa. Vào kì sau, NST kép bị chẻ dọc tại tâm động, tách thành 2 NST đơn, phân li đồng đều về 2 cực tế bào. Crômatit chi tồn tại ở NST kép, mỗi NST kép có 2 crômatit. Mỗi NST dù ở thể đơn hay kép đều mang một tâm động. Vậy có bao nhiêu NST trong tế bào thì sẽ có bấy nhiêu tâm động. Do vậy, gọi 2n là bộ NST lưỡng bội của loài, số NST, số crômatit, số tâm động có trong một tế bào qua mỗi kì quá trình nguyên phân như bảng sau: Kì trung gian Kì đầu Kì giữa Kì sau Kì cuối Số NST đơn 0 0 0 4n 2n Sô NST kép 2n 2n 2n 0 0 Số crômatit 4n 4n 4n 0 0 Số tâm động 2n 2n 2n 4n 2n T

Chu kỳ tế bào, quá trình nguyên phân và giảm phân

Trong chương trình sinh học lớp 10 thì nội dung về chu kỳ tế bào, nguyên phân và giảm phân các em cần học kỹ và làm bài tập liên quan. Đây là kiến thức hết sức quan trọng để có thể học tiếp những kiến thức liên quan ở lớp tiếp tiếp theo. Cơ chế nguyên phân Cơ chế giảm phân Kiến thức các em đọc ở sách giáo khoa sinh học lớp 10, ở phần này tác giả chỉ trích một số câu hỏi thường gặp trong nội dung chuyên đề chu kỳ tế bào, quá trình nguyên phân và giảm phân. Câu 1. Trình bày khái niệm và nêu những giai đoạn của chu kì tế bào? – Chu kì tế bào là khoảng thời gian giữa 2 lần phân bào liên tiếp. Một chu kì tế bào bao gồm kì trung gian và quá trình nguyên phân. Kì trung gian gồm ba pha theo thứ tự là G1 , S, G2, trong đó pha G1 là thời kì sinh trưởng chủ yếu của tế bào; pha S diễn ra sự nhân đôi của ADN và nhiễm sắc thể. Kết thúc pha S, tế bào sẽ chuyển sang pha G2, lúc này tế bào sẽ tổng hợp tất cả những gì còn lại cần cho quá trình phân bào. Nguyên phân diễn ra ngay sau pha G2

Tính số loại và tỉ lệ kiểu gen, kiểu hình ở đời con

Vận dụng toán xác suất để giải nhanh các bài tập sinh học phần quy luật phân li độc lập như: xác định số loại kiểu gen, kiểu hình ở đời con hay tỉ lệ kiểu gen, kiểu hình ở đời con trong các phép lai khi biết kiểu gen của bố mẹ mà không cần viết sơ đồ lai. Theo quy luật phân li độc lập ta hiểu rằng: một phép lai có n cặp tính trạng, thực chất là n phép lai một cặp tính trạng. Như vậy khi đề bài cho biết kiểu gen có bố mẹ và tuân theo quy luật phân li độc lập thì ta chỉ cần dung toán xác suất để xác định nhanh số loại cũng như tỉ lệ kiểu gen, kiểu hình ở đời con theo quy tắc sau: Tỉ lệ KG khi xét chung nhiều cặp gen bằng các tỉ lệ KG riêng rẽ của mỗi cặp tính trạng nhân với nhau. Số KH khi xét chung nhiều cặp tính trạng bằng số KH riêng của mỗi cặp tính trạng nhân với nhau. Ví dụ:  Cho biết A - hạt vàng : a- hạt xanh; B- hạt trơn : b - hạt nhăn; D - thân cao : d- thân thấp. Tính trạng trội là trội hoàn toàn. Phép lai P: AabbDd x AaBbdd  sẽ cho số loại và tỉ lệ kiểu g